Tuần trước, Bộ trưởng Văn hóa Thái kèo nhà cái malaysia Vira Rojpojchanarat công bố, quốc gia Đông Nam Á đang tìm cách lấy lại 23 cổ vật có chất liệu đồng và đá. Một vài trong số này đang thuộc quyền sở hữu của các bảo tàng hàng đầu nước Mỹ như Bảo tàng Nghệ thuật châu Á tại San Francisco, Bảo tàng Norton Simon ở Pasadena, Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan (MET) ở New York… Đáng chú ý, một bức tượng mà MET mua từ hơn 50 trước lại nằm trong danh sách cổ vật mà Thái kèo nhà cái malaysia muốn thu hồi nhất.

Bức tượng thuộc sở hữu của MET nhưng bị Thái kèo nhà cái malaysia cho là đã bị đem ra khỏi nước này một cách bất hợp pháp (ảnh: artnet)

Theo chính phủ Thái kèo nhà cái malaysia, những tác phẩm điêu khắc và cổ vật trên đã bị đem khỏi các đền chùa và khu khảo cổ ở nước này, một cách bất hợp pháp. Tờ Bangkok Post cho hay, Thái kèo nhà cái malaysia sẽ nhắm tới một chiến dịch dài hơi, nhằm thu hồi tới 700 cổ vật đang có mặt trong các bộ sưu tập trên toàn thế giới.

Ngoài Mỹ, một số bảo tàng, phòng trưng bày hiện chưa được công bố tên, đến từ Anh và Australia cũng đang bị Thái kèo nhà cái malaysia "chiếu tướng" trong đợt thu hồi lần này.

Cũng theo Bộ Văn hóa Thái kèo nhà cái malaysia, hai cá nhân là công dân Mỹ Lisette Christiansen và một nhà vật lý người Thái đang sống tại Mỹ - đều đã tình nguyện trả lại 38 cổ vật cho quốc gia Đông Nam Á.

Joyce White, giám đốc điều hành của Viện Khảo cổ Đông Nam Á tại Philadelphia (Mỹ) đánh giá, những nỗ lực của Thái kèo nhà cái malaysia sẽ góp phần khiến các cơ sở văn hóa minh bạch hơn trong các vụ mua bán hiện vật trong quá khứ, bao gồm cả việc công khai lịch sử sưu tập của mình.

"Hy vọng rằng, việc đem lĩnh vực bị che khuất này của thế giới bảo tàng ra ngoài ánh sáng, sẽ trở thành một xu hướng trong thế kỷ 21", bà White nói. "Nếu các bảo tàng có cơ sở pháp lý rõ ràng cho các vụ thu mua hiện kèo nhà cái malaysia của mình, thì minh bạch không phải là một vấn đề cho họ".

Trong quá khứ, Thái kèo nhà cái malaysia đã thu lại thành công một số di sản văn hóa. Trong một vụ án năm 2014, sau chiến dịch hợp tác giữa chính quyền Thái kèo nhà cái malaysia và Mỹ, hay nhà môi giới nghệ thuật người Mỹ đã bị kết án buôn bán cổ vật bất hợp pháp. Điều này dẫn đến phán quyết là Bảo tàng Bower ở Nam California phải trao trả lại 542 hiện vật cho phía Thái kèo nhà cái malaysia.