Hệ thống này, được gọi là Instex, được xây dựng để tạo điều kiện chi trả cho kèo nhà cái 188 bất chấp lệnh trừng phạt thương mại của Mỹ áp dụng đối với nước này sau khi ông Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 JCPOA.

Người phát ngôn của ông Vladimir Putin hôm thứ Năm đã gọi Instex là một sáng kiến quan trọng để bảo vệ các công ty châu Âu trước các "nỗ lực trái phép từ những bên thứ ba nhằm hạn chế hành động của họ". Người phát ngôn cũng nói rằng kèo nhà cái 188 đang theo dõi để xem hệ thống này hoạt động hiệu quả ra sao.

kèo nhà cái 188 muốn hệ thống Instex sẽ thanh toán cả các thỏa thuận mua bán dầu. Nguồn: Yahoo News/ AFP

Người phát ngôn cho biết, "sau khi cân nhắc về trải nghiệm ban đầu khi sử dụng hệ thống này sau khi nó được kích hoạt, chúng tôi không thể loại trừ sự hợp tác của chúng tôi trong đó".

Tuy nhiên, Ngoại trưởng kèo nhà cái 188 Sergei Lavrov đã phàn nàn hôm thứ Tư rằng Instex chỉ bao gồm các thỏa thuận cung cấp thực phẩm, thuốc men và các viện trợ nhân đạo khác, điều mà người Mỹ cũng không bị cấm.

Để thúc đẩy nền kinh tế của kèo nhà cái 188 và đảm bảo sự tồn tại của thỏa thuận hạt nhân, Instex cũng cần phải tạo điều kiện cho xuất khẩu dầu, ông Lavrov nói.

Được hỗ trợ bởi 10 quốc gia EU, Instex đã được khởi động vào tháng 1 nhưng chỉ sẵn sang hoạt động vào tháng trước. Cơ chế này cung cấp cho kèo nhà cái 188 một khoản tiền trị giá vài triệu euro, ít hơn nhiều so với 20 tỷ euro thương mại hàng năm mà EU giao thương với kèo nhà cái 188 trước khi diễn ra lệnh trừng phạt của Mỹ.

EU cho biết họ sẽ hoan nghênh các nước thứ ba tham gia Instex nhưng vẫn đang cân nhắc xem liệu hệ thống này có nên bao gồm các khoản thanh toán dầu hay không.

Việc cứu vãn thỏa thuận hạt nhân sẽ cần sự hỗ trợ liên tục của Moscow, một đồng minh chủ chốt của Tehran đang cùng hỗ trợ chính quyền Syria Bashar al-Assad. Nga đang xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân ở kèo nhà cái 188 và đã bán cho họ nhiều vũ khí giống như tên lửa đất đối không.

Những bình luận của ông Lavrov tương đồng với ý kiến của các quan chức kèo nhà cái 188, những người nói Instex là một động thái phát triển tích cực nhưng chưa đủ.

Đặc phái viên của kèo nhà cái 188 tại Liên Hợp Quốc đã gọi hệ thống này là một chiếc xe rất đáng yêu nhưng không có xăng.

Nga đang tiếp tục đàm phán với kèo nhà cái 188, châu Âu và Trung Quốc để tìm ra những cách thức không mang tính biểu tượng nhưng thực sự mang lại cho kèo nhà cái 188 những lợi ích kinh tế vốn là một phần của thỏa thuận (hạt nhân-pv), ông Lavrov nói.