(Tổ Quốc) - Những ngày này, tại làng cốm Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội, người dân đang tất bật sản xuất vụ cốm lớn nhất trong năm.
Cứ đến cuối tháng 9 hằng năm, những người làm kèo nhà cái malaysia ở làng Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội lại tất bật từ sáng sớm đến tận đêm khuya để kịp làm những mẻ kèo nhà cái malaysia thơm dẻo cho khách.
Mỗi năm, làng kèo nhà cái malaysia Mễ Trì có 2 vụ là vụ chiêm và vụ mùa. Trong đó, vụ mùa trong tiết trời vào thu khoảng từ rằm tháng 7 âm lịch đến hết tháng 9 âm lịch. Nhiều người làng kèo nhà cái malaysia Mễ Trì nói rằng vụ mùa là lớn nhất trong năm.
Nghề làm kèo nhà cái malaysia ở Mễ Trì đến nay đã có bề dày lịch sử hơn một thế kỷ. Ở đây có 2 thôn (thôn Thượng và thôn Hạ) có nhiều hộ gia đình theo nghề làm kèo nhà cái malaysia. Nghề kèo nhà cái malaysia Mễ Trì được đưa vào danh mục 17 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo quyết định mới đây của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Có nhiều loại lúa nếp có thể làm kèo nhà cái malaysia như lúa nếp lương phượng, lúa nếp thơm, lúa nếp quýt, lúa nếp cái hoa vàng, lúa nếp ta... Để cho ra những hạt kèo nhà cái malaysia dẻo, thơm, ngậy khi bắt tay vào làm thì phải chọn thóc ngon.
Bà Nguyễn Thị Lạng (69 tuổi, sống tại thôn Thượng, Mễ Trì) có nhiều năm làm nghề kèo nhà cái malaysia cho biết, làm kèo nhà cái malaysia có rất nhiều công đoạn và có những lưu ý riêng. Trong đó, ngay từ khi cấy đã phải chọn loại lúa phù hợp với thời tiết. Vào vụ mùa, gia đình bà Lạng cấy khoảng 2 mẫu lúa để phục vụ việc làm kèo nhà cái malaysia.
Theo bà Lạng, do kèo nhà cái malaysia không thể làm ồ ạt trong vòng 1 - 2 ngày nên khi cấy gia đình bà đã phải cấy mỗi sào cách nhau khoảng 7 - 10 ngày. Khi lúa ở sào này thu hoạch, làm kèo nhà cái malaysia xong lại đến sào kế tiếp.
Bà Lạng cho biết, để hạt kèo nhà cái malaysia được thơm, ngon thì khi lúa vừa chín ngả bóng câu sẽ được cắt về tiến hành tuốt hạt, sàng sảy bớt vỏ và tạp chất.
Khi thóc đã được tách khỏi thân cây lúa, người làm kèo nhà cái malaysia sẽ đãi thóc trong bể nước để chọn hạt mảy, căng bóng.
Ông Nguyễn Thế Bách (gia đình 3 đời làm kèo nhà cái malaysia) nói rằng, khâu quan trọng nhất của làm kèo nhà cái malaysia chính là khi rang.
Theo ông Bách khi rang kèo nhà cái malaysia phải dùng củi gỗ chứ không dùng than thì kèo nhà cái malaysia mới dậy mùi. Lúc bắt đầu rang thì phải để to lửa, khi kèo nhà cái malaysia tái thì phải giảm lửa, bởi nếu lửa to quá sẽ bị cháy và lửa nhỏ quá kèo nhà cái malaysia sẽ không đạt yêu cầu dẻo. Mỗi mẻ rang kéo dài khoảng hơn 2 tiếng.
kèo nhà cái malaysia sau khi rang xong sẽ được xát vỏ rồi phải mang giã ngay, không được để nguội. Thời điểm hiện tại gia đình ông Bách mỗi ngày sản xuất khoảng 2,5 - 3 tạ kèo nhà cái malaysia. Bình quân 1,2 - 1,3 tấn thóc sẽ cho ra khoảng 2 tạ kèo nhà cái malaysia.
"Giã kèo nhà cái malaysia cũng rất quan trọng, trong lúc giã máy không được quá mạnh và phải luôn tay đảo đều kèo nhà cái malaysia để có được những hạt kèo nhà cái malaysia còn nguyên hạt, thơm ngon, xanh mướt. Tùy theo độ non của thóc, trung bình giã và sàng sảy từ 5 đến 7 lần mới thành kèo nhà cái malaysia, sạch vỏ hoàn toàn. Ngày trước mọi người còn làm thủ công nhưng giờ đã có máy móc hỗ trợ nhiều không còn vất vả như trước và kèo nhà cái malaysia cũng được đều, ngon hơn...", bà Lạng nói.
Sau khi giã xong 1 mẻ, bà Lạng kiểm tra lại máy và tiếp tục cho mẻ tiếp theo.
kèo nhà cái malaysia trước khi đưa ra thị trường đều được kiểm tra kỹ lưỡng, tỷ mỷ.
