"Sống đèn kèo nhà cái malaysia, chết kèn trống" một câu tục ngữ xa xưa của người Việt mang ý nghĩa rằng việc đưa tang, phải có kèn trống mới đủ nghi lễ cũng như người sống không thể thiếu kèo nhà cái malaysia đèn thắp sáng. Đèn kèo nhà cái malaysia hay còn gọi là đèn Hoa Kỳ là một loại đèn phát sáng do ngọn lửa đốt bằng kèo nhà cái malaysia hỏa. Chiếc đèn kèo nhà cái malaysia đầu tiên được al-Razi (Rhazes) ở Baghdad thế kỉ 9 mô tả trong cuốn Kitab al-Asrar (Sách về các điều bí mật), ông gọi nó là "naffatah". Chiếc đèn kèo nhà cái malaysia hiện đại do nhà phát minh người Ba Lan, Ignacy Łukasiewicz, chế tạo ra vào năm 1853.

Những chiếc đèn kèo nhà cái malaysia xuất hiện tại Việt Nam vào cuối thể kỉ 19 đầu thế kỉ 20

Tại Việt Nam, đèn kèo nhà cái malaysia bắt đầu xuất hiện vào cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20. Thời đó, người dân Việt Nam vẫn đang có thói quen dùng kèo nhà cái malaysia lạc hay nến để thắp sáng thay vì dùng kèo nhà cái malaysia hỏa. Phải mất một thời gian dài sau đó, đèn kèo nhà cái malaysia Hoa Kỳ mới có thể thay thế những đĩa đèn kèo nhà cái malaysia lạc và những ngọn nến.

Ngày nay, ngoại trừ các vùng sâu vùng xa chưa có lưới điện quốc gia, đèn kèo nhà cái malaysia không còn là loại phương tiện chiếu sáng thông dụng ở Việt Nam. Tuy nhiên, đèn kèo nhà cái malaysia vẫn còn được đặt trên bàn thờ ở các gia đình hoặc đình chùa để "giữ lửa" và để lấy lửa thắp hương trong các kì cúng lễ hay giỗ chạp. Không còn vị trí trong cuộc sống hàng ngày của người dân, đèn kèo nhà cái malaysia cổ đã trở thành một thú chơi cho những người sưu tập.

Một thú chơi rất "lành" nhưng không hề rẻ

Là một trong số những người có thú vui sưu tập đèn kèo nhà cái malaysia, anh Trần Thanh Tùng (Hà Nội) cho biết, quá trình bắt đầu sưu tập đèn kèo nhà cái malaysia từ năm 2010. So với sưu tập đồng hồ, xe cổ thì sưu tập đèn kèo nhà cái malaysia kén người chơi hơn bởi ngoài sự đam mê còn cần có kinh tế và mối quan hệ. Bên cạnh đó, người chơi đèn kèo nhà cái malaysia còn cần phải có mắt nhìn và phải biết cách ghép đồ sao cho vừa ý.

Anh Trần Thanh Tùng cùng bộ sưu tập đèn kèo nhà cái malaysia

"Khi tôi đi sưu tập những món đồ khác thì thấy đèn kèo nhà cái malaysia và bắt đầu cảm thấy hứng thú, cảm thấy món đồ này khá lành và bắt đầu sưu tập. Có những chiếc được thiết kế theo phong cách quý tộc ngày xưa, mang một vẻ đẹp riêng và rất cuốn hút"- Anh Tùng chia sẻ.

So với những chiếc đèn kèo nhà cái malaysia cổ ngày xưa được người Việt ưa dùng, đèn kèo nhà cái malaysia cách tân có cấu tạo phức tạp hơn. Nếu một chiếc đèn kèo nhà cái malaysia ngày xưa được người Việt dùng cấu tạo gồm một bầu đựng kèo nhà cái malaysia, thường làm bằng kim loại hay thủy tinh, một sợi bấc, thường được dệt bằng sợi bông, đoạn dưới nhúng trong kèo nhà cái malaysia để hút kèo nhà cái malaysia lên trên, đoạn trên nhô lên khỏi bầu đèn và thường được chỉnh độ dài bởi một hệ thống núm vặn thì một chiếc đèn kèo nhà cái malaysia hiện tại được tạo nên rất cầu kỳ.

Một chiếc đèn kèo nhà cái malaysia gồm 3 phần, người chơi có thể tháo lắp, thay đổi để có được một chiếc đèn phù hợp với ý muốn.

"Ví dụ như phần bầu của đền được làm bằng thủy tinh pha lê, người công nhân sẽ phải tráng 2,3 lần rồi đem mài mới ra được màu chuẩn. Phần chân của chiếc đèn cũng được làm bằng phương pháp kĩ thuật rất khó của người Pháp là nung men trên đồng. Hiện tại người Trung Quốc đã làm rất nhiều nhưng kĩ thuật của họ không thể thể hiện được màu của thời gian và độ sắc nét"- Anh Trung chia sẻ.

Việc sưu tầm đèn kèo nhà cái malaysia cũng tương đối đắt đỏ với những người có hứng thú. Theo anh Trung cho biết, dù rất khó để định giá được một món bởi rất ít người mua nguyên chiếc mà thường mua làm 3 phần để có thể lắp ghép tạo ra những chiếc đèn mới. Giá của những bộ phận có thể giao động từ một vài trăm ngàn cho đến hàng chục triệu Việt Nam đồng. Được biết, ở thời điểm hiện tại, chiếc đèn kèo nhà cái malaysia hoàn chỉnh có giá cao nhất rơi vào khoảng 10.000 đô la Mỹ.

Như một cách để gìn giữ nét văn hóa Việt

Trong bộ sưu tập đèn của mình, ngoài những chiếc đèn mang phong cách cách tân, có tuổi đời hàng thế kỷ, anh Trung vẫn luôn giành một góc trang trọng để đặt những chiếc đèn kèo nhà cái malaysia cũ mang phong cách, dấu ấn của người Việt xưa.

Việc sưu tập đèn kèo nhà cái malaysia cũng như một cách giữ lại những nét văn hóa của người Việt Nam

Hình ảnh chiếc đèn kèo nhà cái malaysia vốn đã trở nên gần gũi với người Việt Nam càng được khắc họa rõ nét thông qua những lời kể, câu chuyện được ghi lại về người mẹ Việt Nam anh hùng trong thời kỳ kháng chiến chống giặc ngoại xâm giúp cho những chiến sĩ bộ đội Việt Nam vượt qua khó khăn giải phóng đất nước.

"Thực ra những người chơi đồ cổ, đồ cũ ngày xưa đều có mục đích, tâm lý gìn giữ lại những gì thuộc về quá khứ. Đối với bản thân tôi đã từng trải qua thời kỳ bao cấp, chiếc đèn kèo nhà cái malaysia đã trở thành vật dụng gắn liền với mình gần nửa cuộc đời. Khi tôi học đại học, kí túc xá thường tắt điện vào lúc 9 giờ tối. Nếu muốn học tiếp mình phải sử dụng đèn kèo nhà cái malaysia. Do vậy, đối với những chiếc đèn kèo nhà cái malaysia này, ngoài giá trị về tinh thần, sưu tập thì cũng mang lại cho mình kỉ niệm về một thời kì đáng nhớ"- Anh Trung chia sẻ./.