kèo nhà cái 188Thái- hồn cốt văn hóa của người Thái

kèo nhà cái 188là một loại hình vũ điệu dân gian độc đáo của người Thái ở Tây Bắc. Các điệukèo nhà cái 188xuất phát từ nghi lễ Then mang tính shaman giáo và dần dần kèo nhà cái 188 được trình diễn trong các sự kiện văn hóa, xã hội như trong các lễ hội cộng đồng, trong các cuộc vui, những sự kiện văn hóa.

Theo các nhà nghiên cứu,kèo nhà cái 188mang tính biểu tượng thể hiện nhân sinh quan, vũ trụ quan, tâm tư, tình cảm của người Thái và có nhiều ý nghĩa, chức năng đối với cuộc sống tinh thần của người Thái ngày nay. Nghệ thuậtkèo nhà cái 188 Tháitượng trưng cho cái đẹp, chứa đựng giá trị nghệ thuật vũ đạo, âm nhạc, ca hát, trang phục, ẩm thực và ứng xử văn hóa của cộng đồng người Thái. Ngày nay, Nghệ thuậtkèo nhà cái 188 Tháiđã trở thành biểu tượng của lòng hiếu khách, là dấu ấn văn hóa của tộc người và bản sắc văn hóa của người Thái vùng Tây Bắc.

kèo nhà cái 188có giá trị văn hóa, tâm linh mang tính cộng đồng cao của người Thái Tây Bắc

kèo nhà cái 188có nghĩa là múa với các động tác tượng trưng cho các hoạt động của con người trong nghi lễ, sinh hoạt văn hóa, cuộc sống lao động.kèo nhà cái 188có ba loại chính:kèo nhà cái 188nghi lễ,kèo nhà cái 188vòng vàkèo nhà cái 188biểu diễn. Các điệukèo nhà cái 188nghi lễ vàkèo nhà cái 188biểu diễn thường kết hợp với các đạo cụ và được gọi theo tên đạo cụ nhưkèo nhà cái 188khăn,kèo nhà cái 188quạt,kèo nhà cái 188sạp,kèo nhà cái 188nhạc,kèo nhà cái 188gậy,kèo nhà cái 188hoa…kèo nhà cái 188vòng phổ biến nhất, là màn đồng diễn mà ngườikèo nhà cái 188nối thành vòng trong trong sự hòa đồng của tất cả mọi người.

Nói đến người Thái là người ta nghĩ đến biểu đạt văn hóa mang tính cộng đồng cao nhưkèo nhà cái 188, cũng như nói đến kèo nhà cái 188 là người ta biết đó là của người Thái ở Tây Bắc. Đó là giá trị đặc trưng gắn kết không thể tách rời của di sản này.

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Hiền- Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam cho biết: "Đối với kèo nhà cái 188, nếu chỉ nhìn vào các động tác thì chưa đủ, cái hồn cốt và ý nghĩa xã hội của nó mới là điều tạo nên giá trị của kèo nhà cái 188. Đó là sự kết nối, là sự thể hiện tình cảm, tạo nên sự thăng hoa cũng như cộng cảm, sự gần gũi thân thiện giữa con người với con người. Qua kèo nhà cái 188, chúng ta có thể tin rằng, người Thái cởi mở, sống trong cộng đồng đùm bọc nhau và kèo nhà cái 188 chính là cái tạo ra sự cởi mở, đùm bọc đó".

"Cái nắm tay nhau thể hiện sự đoàn kết, sự gắn bó tình cảm không khoảng cách giữa những người tham gia. Khi đã vào vòng kèo nhà cái 188 rồi thì không phân biệt già trẻ, địa vị đều có thể nắm tay nhau hết sức tự nhiên và người ta rất vui vẻ, không có khoảng cách gì. Cách thể hiện sự cởi mở, chan hòa của người Thái trong các điệu kèo nhà cái 188 vòng là muốn truyền tình cảm đến mọi người xung quanh thông qua việc mình cùng nắm tay nhau, cùng đi theo một nhịp điệu, cùng theo một điệu nhạc và từ đó mọi người sẽ cảm thấy gần gũi bên nhau"- PGS.TS Nguyễn Thị Hiền nhận định.

Nhà nghiên cứu Phan Mạnh Dương thì cho rằng, ai cũng có thể kèo nhà cái 188- kết nối cộng đồng qua những điệu kèo nhà cái 188 của người Thái ở vùng Tây Bắc. "Khi đã vào vòng kèo nhà cái 188, không phân biệt già trẻ, giàu nghèo, quan hay dân đều bình đẳng với nhau hết, nắm tay nhau cùng kèo nhà cái 188. Đây chính là ý nghĩa xã hội về sự cởi mở, gắn kết của con người thông qua thực hành di sản, thể hiện giá trị cốt lõi của một di sản văn hóa phi vật thể, đáp ứng được tiêu chí về nhận diện một di sản văn hóa phi vật thể của Công ước 2003"- nhà nghiên cứu Phan Mạnh Dương nói.

Hội thảo khoa học quốc tế: Bảo tồn và phát huy giá trị Nghệ thuật kèo nhà cái 188 Thái trong xã hội đương đại vừa được Bộ VHTTDL và 4 tỉnh liên quan tổ chức

Bảo tồn kèo nhà cái 188 trong xã hội hiện đại

Trong xu thế hội nhập của đất nước, sự giao thoa, ảnh hưởng của văn hóa nước ngoài cũng khiến Nghệ thuật kèo nhà cái 188 Thái đứng trước nguy cơ mai một, mất đi giá trị truyền thống.

Ông Phạm Việt Dũng, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Điện Biên cho biết: "Ở địa phương hiện nay, bên cạnh những điệu kèo nhà cái 188 truyền thống diễn ra trong sinh hoạt cộng đồng thì đã xuất hiện và đan xen những điệu nhảy và âm nhạc hiện đại, ít nhiều đã phá vỡ tính nguyên bản của Nghệ thuật kèo nhà cái 188 truyền thống. Cùng với đó là sự biến đổi về âm nhạc, nhiều nơi đã thay thế nhạc truyền thống bằng âm nhạc hiện đại. Thế hệ trẻ khi kèo nhà cái 188 thấy rất rõ không thể hiện được động tác nhịp nhàng, tinh tế như những người cao tuổi. Có nhiều điệu kèo nhà cái 188 hiện nay chỉ còn đọng lại trong trí nhớ của một số người đam mê, am hiểu về múa và những người cao tuổi, còn lại không được thực hành rộng rãi".

Ở Điện Biên, việc bảo tồn di sản Nghệ thuật kèo nhà cái 188 Thái đã được tỉnh chú trọng từ năm 2013 với Đề án bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số gắn với phát triển kinh tế xã hội. Tỉnh cũng tổ chức lớp tập huấn, truyền dạy Nghệ thuật kèo nhà cái 188 Thái, ưu tiên truyền dạy các điệu kèo nhà cái 188 cổ cho các bản, các đội văn nghệ người Thái. Bên cạnh đó, tỉnh cũng lập hồ sơ khoa học di sản, kiểm kê, tư liệu hóa di sản, có chính sách quan tâm tới các nghệ nhân, tổ chức các lễ hội, các hội thi, hội diễn… để tao nhiều cơ hội thực hành Nghệ thuật kèo nhà cái 188 Thái trong nhân dân.

Đặc biệt, thông qua các bản văn hóa du lịch, mô hình homestay ở Điện Biên không chỉ duy trì và phát triển các đội văn nghệ thường xuyên thực hành kèo nhà cái 188 Thái mà còn thu hút được đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tìm hiểu văn hóa, du lịch của tỉnh và tham gia trải nghiệm một số điệu kèo nhà cái 188 truyền thống.

"Từ đó, mỗi thành viên trong đội văn nghệ đã có ý thức, trách nhiệm cùng với sự đam mê về giá trị thẩm mỹ của Nghệ thuật kèo nhà cái 188 Thái mà cha ông để lại nên họ tiếp tục giới thiệu nét đẹp văn hóa ấy tới du khách"- ông Phạm Việt Dũng chia sẻ.

Trong đề xuất các phương án bảo tồn, phát huy giá trị di sản Nghệ thuật kèo nhà cái 188 Thái, TS Lê Thị Minh Lý, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia cho rằng các biện pháp bảo vệ các hình thức nghệ thuật biểu diễn truyền thống kèo nhà cái 188 Thái cần tập trung vào sự chuyển giao tri thức và kiến thức, các kỹ năng biểu diễn, sản xuất nhạc cụ và thúc đẩy mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa các nghệ nhân và những người học nghề. Sự tinh tế của một bài hát, các động tác của một điệu múa và các hình thức biểu đạt trong trình diễn cần được tôn trọng và củng cố./.